حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ ح وَحَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنِيعٍ عَنْ عَبَّادِ بْنِ عَبَّادٍ - وَهَذَا لَفْظُهُ وَهُوَ أَتَمُّ - عَنْ وَاصِلٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ عُقَيْلٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ يَعْمَرَ عَنْ أَبِى ذَرٍّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ "يُصْبِحُ عَلَى كُلِّ سُلاَمَى مِنِ ابْنِ آدَمَ صَدَقَةٌ تَسْلِيمُهُ عَلَى مَنْ لَقِىَ صَدَقَةٌ وَأَمْرُهُ بِالْمَعْرُوفِ صَدَقَةٌ وَنَهْيُهُ عَنِ الْمُنْكَرِ صَدَقَةٌ وَإِمَاطَتُهُ الأَذَى عَنِ الطَّرِيقِ صَدَقَةٌ وَبُضْعَتُهُ أَهْلَهُ صَدَقَةٌ." قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ يَأْتِى شَهْوَتَهُ وَتَكُونُ لَهُ صَدَقَةٌ قَالَ "أَرَأَيْتَ لَوْ وَضَعَهَا فِى غَيْرِ حَقِّهَا أَكَانَ يَأْثَمُ." قَالَ "وَيُجْزِئُ مِنْ ذَلِكَ كُلِّهِ رَكْعَتَانِ مِنَ الضُّحَى." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ لَمْ يَذْكُرْ حَمَّادٌ الأَمْرَ وَالنَّهْىَ.]

Bize Müsedded, ona Hammad b. Zeyd; (T) Bize Ahmed b. Menî, ona Abbad b. Abbad -bu onun lafzıdır ve daha eksiksizdir-, ona Vasıl, ona Yahya b. Ukayl, ona Yahya b. Ya'mer, ona Ebu Zer (ra) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "İnsanoğlunun her eklemi üzerine bir sadaka gerekir. Karşılaştığı kişiye selam vermesi sadakadır. İyiliği emretmesi sadakadır. Kötülükten alıkoyması sadakadır. Yoldan eziyet veren şeyleri gidermesi sadakadır. Eşiyle birlikte olması sadakadır?" Orada bulunanlar, Ey Allah'ın Rasulü! Kişinin eşiyle şehvetini gidermesi nasıl sadaka olur? diye sordular. Hz. Peygamber; "başka biriyle haram yoldan ilişkiye girse günah olmaz mı idi?" diye sordu ve "bütün bu sadakalara kuşluk vaktinde kılınan iki rekât namaz karşılık gelir" buyurdu. [Ebû Davud şöyle demiştir: Hammad, emretme ve sakındırma konularını zikretmedi.]

Açıklama: Hammad'ın rivayetinde emretme ve nehyetme eylemlerini zikretmemesi hadis için bir nakısa değildir. Zira söz konusu eylemler, sadaka olan eylemlerin sayılmasından ziyade, hayra sevk etmek amacıyla ikinci şahısları ilgilendiren eylemlerden bir kısmı burada temsili olarak zikredilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 171, /1181

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ الْقَعْنَبِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ - يَعْنِى ابْنَ مُحَمَّدٍ - عَنِ الْعَلاَءِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّهُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا الْغِيبَةُ قَالَ: "ذِكْرُكَ أَخَاكَ بِمَا يَكْرَهُ." قِيلَ أَفَرَأَيْتَ إِنْ كَانَ فِى أَخِى مَا أَقُولُ قَالَ: "إِنْ كَانَ فِيهِ مَا تَقُولُ فَقَدِ اغْتَبْتَهُ وَإِنْ لَمْ يَكُنْ فِيهِ مَا تَقُولُ فَقَدْ بَهَتَّهُ."

Bize Abdullah b. Mesleme el-Ka'neb, ona Abdülaziz b. Muhammed, ona Alâ (b. Abdurrahman), ona babası (Abdurrahman b. Yakub), ona da Ebu Hureyre şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber'e (sav), Ey Allah'ın Rasülü, gıybet nedir? diye soruldu. Hz. Peygamber, "gıybet; Müslüman kardeşin hakkında, onun hoşlanmayacağı şeyler söylemendir" buyurdu. Bu defa da ya kardeşimde bahsettiğim varsa, ne dersiniz? denildiğinde Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Söylediğin şey kardeşinde varsa, gıybetini yapmış; yoksa iftira atmış olursun."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 40, /1108

حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ حَمَّادٍ أَخْبَرَنَا اللَّيْثُ عَنْ سَعِيدٍ الْمَقْبُرِىِّ عَنْ بَشِيرِ بْنِ الْمُحَرَّرِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ أَنَّهُ قَالَ بَيْنَمَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم جَالِسٌ وَمَعَهُ أَصْحَابُهُ وَقَعَ رَجُلٌ بِأَبِى بَكْرٍ فَآذَاهُ فَصَمَتَ عنه أَبُو بَكْرٍ ثُمَّ آذَاهُ الثَّانِيَةَ فَصَمَتَ عَنْهُ أَبُو بَكْرٍ ثُمَّ آذَاهُ الثَّالِثَةَ فَانْتَصَرَ مِنْهُ أَبُو بَكْرٍ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ انْتَصَرَ أَبُو بَكْرٍ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ أَوَجَدْتَ عَلَىَّ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ""نَزَلَ مَلَكٌ مِنَ السَّمَاءِ يُكَذِّبُهُ بِمَا قَالَ لَكَ فَلَمَّا انْتَصَرْتَ وَقَعَ الشَّيْطَانُ فَلَمْ أَكُنْ لأَجْلِسَ إِذْ وَقَعَ الشَّيْطَانُ."

Bize İsa b. Hammad, ona Leys, ona Said el-Makburî, ona Beşir b. el-Muharrer, ona Said b. Müseyyeb şöyle rivayet etmiştir: Bir gün Rasulullah (sav) ashabıyla birlikte otururken bir adam Hz. Ebu Bekir'e (ra) sataştı ve onu incitti. Hz. Ebu Bekir adama cevap vermedi. Adam ona ikinci kez sataştı. Hz. Ebu Bekir yine cevap vermedi. Adam üçüncü kez onu rahatsız edince Hz. Ebu Bekir ona gereken cevabı verdi. Hz. Ebu Bekir adama cevap verince Hz. Peygamber (sav) oradan kalktı. Hz. Ebu Bekir Ey Allah'ın Rasulü! Bana kızdınız mı? diye sordu. Rasulullah (sav): "Gökten bir melek inip o adamın sana söylediklerini yalanlıyordu. Ama sen de ona çatmaya başlayınca araya şeytan girdi. Şeytan geldiğinde ben orada oturacak değildim."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 49, /1112

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى مَالِكٍ الأَشْجَعِىِّ عَنْ رِبْعِىِّ بْنِ حِرَاشٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ قَالَ نَبِيُّكُمْ صلى الله عليه وسلم: "كُلُّ مَعْرُوفٍ صَدَقَةٌ."

Bize Muhammed b. Kesir, ona Süfyan (b. Said es-Sevrî) ona Ebu Malik (Sa'd b. Tarık) el-Eşca'î, ona Rib'î b. Hiraş, ona da Huzeyfe'nin (b. Yeman) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Her iyilik sadakadır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 68, /1123

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو خَالِدٍ وَابْنُ نُمَيْرٍ عَنِ الأَجْلَحِ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنِ الْبَرَاءِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "مَا مِنْ مُسْلِمَيْنِ يَلْتَقِيَانِ فَيَتَصَافَحَانِ إِلاَّ غُفِرَ لَهُمَا قَبْلَ أَنْ يَفْتَرِقَا."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Ebu Halid (Süleyman b. Hayyan) ve İbn Nümeyr, ona Eclah (b. Abdullah), ona Ebu İshak (Amr b. Abdullah), ona da Bera'nın (b. Azib) rivayet ettiğini göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "İki Müslüman karşılaştıklarında tokalaşırlarsa, daha birbirlerinden ayrılmadan ikisinin de günahları bağışlanır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 153, /1175

حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ زَيْدِ بْنِ أَبِى الزَّرْقَاءِ حَدَّثَنَا أَبِى حَدَّثَنَا جَعْفَرٌ - يَعْنِى ابْنَ بُرْقَانَ - عَنْ يَزِيدَ - يَعْنِى ابْنَ الأَصَمِّ - عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ يَرْفَعُهُ قَالَ : "الأَرْوَاحُ جُنُودٌ مُجَنَّدَةٌ فَمَا تَعَارَفَ مِنْهَا ائْتَلَفَ وَمَا تَنَاكَرَ مِنْهَا اخْتَلَفَ."

Bize Harun b. Zeyd b. Ebu Zerka, ona babası, ona Cafer b. Burkan, ona Yezid b. Esam, ona da Ebu Hureyre Hz. Peygamber'den (sav) şöyle rivayet etmiştir: "Ruhlar bir araya gelmiş topluluklardır. Ruhlar aleminde birbirleriyle anlaşanlar bu dünyada da anlaşırlar; ruhlar aleminde anlaşamayanlar bu dünyada da anlaşamazlar."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 19, /1101

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ عَنْ مَالِكٍ عَنْ أَبِى الزِّنَادِ عَنِ الأَعْرَجِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِيَّاكُمْ وَالظَّنَّ فَإِنَّ الظَّنَّ أَكْذَبُ الْحَدِيثِ وَلاَ تَحَسَّسُوا وَلاَ تَجَسَّسُوا."

Bize Abdullah b. Mesleme, ona Malik, ona Ebu Zinad, ona A'rec, ona da Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Zandan sakınınız! Çünkü zan, sözün en yalanıdır. Konuşulanlara kulak kabartmayın, birbirinizin gizli hallerini araştırmayın."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 56, /1117

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمَرْوَزِىُّ قَالَ حَدَّثَنِى عَلِىُّ بْنُ حُسَيْنٍ حَدَّثَنِى أَبِى قَالَ حَدَّثَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ بُرَيْدَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبِى بُرَيْدَةَ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ "فِى الإِنْسَانِ ثَلاَثُمِائَةٍ وَسِتُّونَ مَفْصِلاً فَعَلَيْهِ أَنْ يَتَصَدَّقَ عَنْ كُلِّ مَفْصِلٍ مِنْهُ بِصَدَقَةٍ." قَالُوا وَمَنْ يُطِيقُ ذَلِكَ يَا نَبِىَّ اللَّهِ قَالَ "النُّخَاعَةُ فِى الْمَسْجِدِ تَدْفِنُهَا وَالشَّىْءُ تُنَحِّيهِ عَنِ الطَّرِيقِ فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فَرَكْعَتَا الضُّحَى تُجْزِئُكَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 171, /1181

حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ بَقِيَّةَ أَخْبَرَنَا خَالِدٌ عَنْ وَاصِلٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ عُقَيْلٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ يَعْمَرَ عَنْ أَبِى الأَسْوَدِ الدِّيلِىِّ عَنْ أَبِى ذَرٍّ بِهَذَا الْحَدِيثِ وَذَكَرَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فِى وَسْطِهِ.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 171, /1182

حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ حَمَّادٍ أَخْبَرَنَا اللَّيْثُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلاَنَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ "نَزَعَ رَجُلٌ لَمْ يَعْمَلْ خَيْرًا قَطُّ غُصْنَ شَوْكٍ عَنِ الطَّرِيقِ إِمَّا كَانَ فِى شَجَرَةٍ فَقَطَعَهُ وَأَلْقَاهُ وَإِمَّا كَانَ مَوْضُوعًا فَأَمَاطَهُ فَشَكَرَ اللَّهُ لَهُ بِهَا فَأَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 171, /1182