حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى كَثِيرٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "لاَ يَزَالُ قَوْمٌ يَتَأَخَّرُونَ عَنِ الصَّفِّ الأَوَّلِ حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ فِى النَّارِ."

Bize Yahya b. Main, ona Abdürrezzak, ona İkrime b. Ammar, ona Yahya b. Ebu Kesir, ona Ebu Seleme, ona da Aişe, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "(Namazdaki) ilk saftan geri durmaya devam eden bir topluluğu Allah, ateşten en son çıkarır."

Açıklama: 'حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ فِى النَّارِ' ifadesinin tercümedeki gibi anlaşılabileceğine dair bk. Azîmâbâdî, Avnu'l-ma'bûd, II, 264.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 99, /161

حَدَّثَنَا ابْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنِى سُفْيَانُ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ عُمَارَةَ بْنِ عُمَيْرٍ عَنْ أَبِى مَعْمَرٍ عَنْ أَبِى مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "لِيَلِنِى مِنْكُمْ أُولُو الأَحْلاَمِ وَالنُّهَى ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ."

Bize İbn Kesir, ona Süfyan, ona el-A'meş, ona Umare b. Umeyr, ona Ebu Mamer, ona da Ebu Mesud, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Sizlerden akil ve uyanık olanlar (ülü'l-ahlâm ve'n-nehy) arkamda (ki safta) dursun. Ardından (mertebe bakımından) onları takip edenler, sonra da onları takip edenler dursun."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 97, /161

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ حَدَّثَنَا خَالِدٌ عَنْ أَبِى مَعْشَرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَلْقَمَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِثْلَهُ . وَزَادَ: "وَلاَ تَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُكُمْ وَإِيَّاكُمْ وَهَيْشَاتِ الأَسْوَاقِ."

Bize Müsedded, ona Yezid b. Zürey', ona Halid, ona Ma'şer, ona İbrahim, ona Alkame, ona da Abdullah (b. Mesud), Hz. Peygamber'den (sav) benzeri bir rivayette bulunup şu ilavede bulunmuştur: "İhtilafa düşmeyin; sonra kalpleriniz de ihtilafa düşer! Pazarların keşmekeşliğinden de sakının."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 97, /161

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ هِشَامٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِنَّ اللَّهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى مَيَامِنِ الصُّفُوفِ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Muaviye b. Hişam, ona Süfyan, ona Üsame b. Zeyd, ona Osman b. Urve, ona Urve, ona da Aişe, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah ve melekleri safların sağ taraflarına rahmet ederler."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 97, /161

حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ شَاذَانَ حَدَّثَنَا عَيَّاشٌ الرَّقَّامُ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى حَدَّثَنَا قُرَّةُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا بُدَيْلٌ حَدَّثَنَا شَهْرُ بْنُ حَوْشَبٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ غَنْمٍ قَالَ قَالَ أَبُو مَالِكٍ الأَشْعَرِىُّ: " أَلاَ أُحَدِّثُكُمْ بِصَلاَةِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ فَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَصَفَّ الرِّجَالَ وَصَفَّ خَلْفَهُمُ الْغِلْمَانَ ثُمَّ صَلَّى بِهِمْ فَذَكَرَ صَلاَتَهُ ثُمَّ قَالَ هَكَذَا صَلاَةُ (قَالَ عَبْدُ الأَعْلَى لاَ أَحْسَبُهُ إِلاَّ قَالَ ) صَلاَةُ أُمَّتِى."

Bize İsa b. Şâzân, ona Ayyaş er-Rakkam, ona Abdüla'lâ, ona Kurra b. Halid, ona Büdeyl (b. Meysere), ona Şehr b. Havşeb, ona da Abdurrahman b. Ğanm şöyle rivayet etmiştir: "Ebu Malik el-Eşarî, sizlere Hz. Peygamber'in (sav) namazından bahsedeyim mi? deyip Rasulullah (sav) namaza kalkar, erkekleri safa sokar, onların arkasına çocukları yerleştirir, ardından onlara namaz kıldırır dedi. (Sonra da) onun namazından bahsetti. (Ravi Abdüla'lâ'nın zannettiğine göre ardından) 'işte ümmetimin namazı böyledir, buyurdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 98, /161

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ الْبَزَّازُ حَدَّثَنَا خَالِدٌ وَإِسْمَاعِيلُ بْنُ زَكَرِيَّا عَنْ سُهَيْلِ بْنِ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّلُهَا وَشَرُّهَا آخِرُهَا وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا."

Bize Muhammed b. Sabbah el-Bezzâz, ona Halid ve İsmail b. Zekeriyya, ona Süheyl b. Ebu Salih, ona babası (Ebu Salih), ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Erkek saflarının en hayırlısı ilki, en şerlisi sonu; kadın saflarının en hayırlısı ise sonu, en şerlisi ilkidir."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 99, /161

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ وَمُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْخُزَاعِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَشْهَبِ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَأَى فِى أَصْحَابِهِ تَأَخُّرًا فَقَالَ لَهُمْ : تَقَدَّمُوا فَائْتَمُّوا بِى وَلْيَأْتَمَّ بِكُمْ مَنْ بَعْدَكُمْ وَلاَ يَزَالُ قَوْمٌ يَتَأَخَّرُونَ حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ."

Bize Musa b. İsmail ve Muhammed b. Abdullah el-Huzâî, onlara Ebu Eşheb, ona Ebu Nadre, ona da Ebu Said el-Hudrî şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) ashabında (safta durmaya karşı) bir gecikme gördü de onlara "ilerleyin! Bana uyun! Sizlerden sonrakiler de size uysunlar! (İlk) saftan geri duran bir topluluğu Allah (cc), (rahmetinden) geri bırakır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 99, /162

حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُسَافِرٍ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى فُدَيْكٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ بَشِيرِ بْنِ خَلاَّدٍ عَنْ أُمِّهِ أَنَّهَا دَخَلَتْ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ كَعْبٍ الْقُرَظِىِّ فَسَمِعَتْهُ يَقُولُ حَدَّثَنِى أَبُو هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "وَسِّطُوا الإِمَامَ وَسُدُّوا الْخَلَلَ." [حدثنا ابو سعيد: حدثنا ابو داود: حدثنا ابو سلمة قال: حدثنا هشيمُ عن العوام عن عبد الملك الأعور صاحب إبراهيم عن إبراهيم قال: مبنى الصفِ (الأول) قصد الإمامِ].

Bize Cafer b. Müsafir, ona İbn Ebu Füdeyk, ona Yahya b. Beşir b. Hallad, ona da annesi (Ümmü Yahya Emetülvâhid) ona Muhammed b. Ka'b el-Kurazi, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "İmamı orta da duracak şekilde konumlandırın. Boşlukları da doldurun."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 100, /162

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ وَحَفْصُ بْنُ عُمَرَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ رَاشِدٍ عَنْ وَابِصَةَ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَأَى رَجُلاً يُصَلِّى خَلْفَ الصَّفِّ وَحْدَهُ فَأَمَرَهُ أَنْ يُعِيدَ - قَالَ سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ - الصَّلاَةَ."

Bize Süleyman b. Harb ve Hafs b. Ömer, onlara Şube, ona Amr b. Mürre, ona Hilal b. Yesaf, ona Amr b. Raşid, ona da Vabise şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) safın arkasında tek başına namaz kılan bir adam gördü de ona (namazı) iade etmesini emretti." [Süleyman b. Harb, namazı iade etmesini emretti diye rivayet etmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 101, /162

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ خَالِدٍ الدِّمَشْقِىُّ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَيَّاشٍ حَدَّثَنَا أَبُو عُبَيْدَةَ الْوَلِيدُ بْنُ كَامِلٍ عَنِ الْمُهَلَّبِ بْنِ حُجْرٍ الْبَهْرَانِىِّ عَنْ ضُبَاعَةَ بِنْتِ الْمِقْدَادِ بْنِ الأَسْوَدِ عَنْ أَبِيهَا قَالَ: "مَا رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى إِلَى عُودٍ وَلاَ عَمُودٍ وَلاَ شَجَرَةٍ إِلاَّ جَعَلَهُ عَلَى حَاجِبِهِ الأَيْمَنِ أَوِ الأَيْسَرِ وَلاَ يَصْمُدُ لَهُ صَمْدًا."

Bize Mahmud b. Halid ed-Dımaşkî, ona Ali b. Ayyâş, ona Ebu Ubeyde Velid b. Kamil, ona Mühelleb b. Hucr el-Behranî, ona Zübâ'a bt. Mikdad b. Esved, ona da babası (Mikdad b. Esved) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah'ı (sav), (namazda sütre edindiği) bir dala, direğe ve ağaca doğru namaz kılarken onları sağ kaşı (hizasına) ya da sol (kaşı hizasına) alıp doğrudan karşısına aldığını görmedim."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 106, /164