حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ أَبِى جُحَيْفَةَ عَنِ الْبَرَاءِ قَالَ ذَبَحَ أَبُو بُرْدَةَ قَبْلَ الصَّلاَةِ فَقَالَ لَهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « أَبْدِلْهَا » . قَالَ لَيْسَ عِنْدِى إِلاَّ جَذَعَةٌ - قَالَ شُعْبَةُ وَأَحْسِبُهُ قَالَ - هِىَ خَيْرٌ مِنْ مُسِنَّةٍ . قَالَ « اجْعَلْهَا مَكَانَهَا ، وَلَنْ تَجْزِىَ عَنْ أَحَدٍ بَعْدَكَ » . وَقَالَ حَاتِمُ بْنُ وَرْدَانَ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَقَالَ عَنَاقٌ جَذَعَةٌ .

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona, Seleme (b. Küheyl), ona da Ebu Cuhayfe, Bera (b. Azib)’in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Ebu Bürde kurban bayramı namazından önce kurbanını kesti. Hz. Peygamber (sav) 'Onun yerine başka bir (hayvanı) kurban et' buyurdu. Ebu Bürde de 'Ey Allah'ın Rasulü! Benim küçük bir hayvan dışında bir hayvanım yoktur' dedi. -Şu'be der ki: Zannederim şunu da söyledi:- 'Ama o yaşlı olandan daha hayırlıdır.' Rasulullah da (sav) 'Bunu onun yerine koy, fakat senden başkası için bu caiz değildir' buyurdu. [Hatim b. Verdân, ona Eyyub, ona Muhammed b. Sirin, ona da Enes, o da Peygamber'den (sav) bu hadisi rivayet etmiş ve rivayetinde "Anâkun (Keçi oğlağı)", "Cezatun (Çebiş) süt oğlağı" ifadelerini kullanmıştır.]

Açıklama: Aşağıdaki tarik muallaktır; Buhari ile Hatim b. Verdan arasında inkıta' vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 8, 2/421

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى قِلاَبَةَ عَنْ أَنَسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم انْكَفَأَ إِلَى كَبْشَيْنِ أَقْرَنَيْنِ أَمْلَحَيْنِ فَذَبَحَهُمَا بِيَدِهِ . تَابَعَهُ وُهَيْبٌ عَنْ أَيُّوبَ . وَقَالَ إِسْمَاعِيلُ وَحَاتِمُ بْنُ وَرْدَانَ عَنْ أَيُّوبَ عَنِ ابْنِ سِيرِينَ عَنْ أَنَسٍ .

Bize Kuteybe b. Said, ona Abdülvehhab,ona Eyyüb, ona Ebu Kilâbe, ona da Enes (b. Malik) şöyle demiştir: Rasulullah (sav) (almış olduğu) alacalı, boynuzlu iki koçu kendi eliyle kesti. [Vüheyb, Eyyüb'den yapmış olduğu rivayetle Abdülvehhab'a mutabaat etmiştir. İsmail ve Hatim b. Verdân da Eyyüb'den, o İbn Sirin'den, o da Enes'ten bu hadisi rivayet etmiştir.]

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 7, 2/420

حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ الْمِنْهَالِ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ أَخْبَرَنِى زُبَيْدٌ قَالَ سَمِعْتُ الشَّعْبِىَّ عَنِ الْبَرَاءِ - رضى الله عنه - قَالَ سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَخْطُبُ فَقَالَ « إِنَّ أَوَّلَ مَا نَبْدَأُ مِنْ يَوْمِنَا هَذَا أَنْ نُصَلِّىَ ، ثُمَّ نَرْجِعَ فَنَنْحَرَ ، فَمَنْ فَعَلَ هَذَا فَقَدْ أَصَابَ سُنَّتَنَا ، وَمَنْ نَحَرَ فَإِنَّمَا هُوَ لَحْمٌ يُقَدِّمُهُ لأَهْلِهِ ، لَيْسَ مِنَ النُّسُكِ فِى شَىْءٍ » . فَقَالَ أَبُو بُرْدَةَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ذَبَحْتُ قَبْلَ أَنْ أُصَلِّىَ ، وَعِنْدِى جَذَعَةٌ خَيْرٌ مِنْ مُسِنَّةٍ . فَقَالَ « اجْعَلْهَا مَكَانَهَا ، وَلَنْ تَجْزِىَ أَوْ تُوفِىَ عَنْ أَحَدٍ بَعْدَكَ » .

Bize Haccac b. Minhâl, ona Şube, ona Zübeyd, ona da Amir eş-Şa'bî, Bera b. Azib’in (ra) şöyle dediğini rivayet etti: "Hz. Peygamber (sav) kurban bayramı hutbesini irad ederken işit­tim 'Bu günümüzde bizim ilk yapacağımız şey, (bayram) namaz kılmamızdır. Ondan sonra (musalladan evlerimize) dönüp kurban kesmemizdir. Her kim böyle yaparsa sünnetimize uymuş olur. Her kim kurbanını namazdan önce keserse, bu ancak ailesine takdim et­mekte olduğu bir et demek olup kurban ibadeti ile hiçbir münasebeti yoktur' buyurdu. Ebu Burde 'Ey Allah’ın Rasulü, namazı kılmadan önce kesmiş bulundum, yanımda da bir yaşını bitirmiş keçiden daha iyi bir oğlak var' dedi. Nebi (sav) 'Onu, onun yerine kes fakat senden sonra hiçbir kimse için bu (kurbanın) yerini tutmayacaktır ya da yeterli gelmeyecektir' buyurdu."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 11, 2/422

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « مَنْ ذَبَحَ قَبْلَ الصَّلاَةِ فَلْيُعِدْ » . فَقَالَ رَجُلٌ هَذَا يَوْمٌ يُشْتَهَى فِيهِ اللَّحْمُ - وَذَكَرَ مِنْ جِيرَانِهِ فَكَأَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم عَذَرَهُ - وَعِنْدِى جَذَعَةٌ خَيْرٌ مِنْ شَاتَيْنِ فَرَخَّصَ لَهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَلاَ أَدْرِى بَلَغَتِ الرُّخْصَةُ أَمْ لاَ ، ثُمَّ انْكَفَأَ إِلَى كَبْشَيْنِ - يَعْنِى فَذَبَحَهُمَا - ثُمَّ انْكَفَأَ النَّاسُ إِلَى غُنَيْمَةٍ فَذَبَحُوهَا .

Bize Ali b. Abdullah, ona İsmail b. İbrahim, ona Eyyüb, ona Muhammed (b. Sirin), ona da Enes şöyle rivayet etmiştir: "Peygamber (sav) “Kurbanını namazdan önce kesmiş olan bir daha kurban kessin” buyurdu. Bunun üzerine bir adam “Bugün, et yemenin istendiği bir gündür” dedi ve kom­şularının ete olan ihtiyacını dile getirdi, Hz. Peygamber (sav) de ona hak vermiş göründü. Adam “Benim (yaşına basmamış yavru) bir oğlağım var. Fakat İki koyundan daha iyi” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber o kişiye (yaşını doldurmamış oğlak kesmesi için) izin verdi. -Fakat bu ruhsat başkalarını da kapsar mı bilemiyorum.- Daha sonra Hz. Peygamber (sav) (kurban için beklettiği) iki koçun yanına giderek bunları kesti. Nihayet herkes koyununu alıp kurbanını kesti."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 12, 2/422

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ - رضى الله عنه - قَالَ قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « مَنْ ذَبَحَ قَبْلَ الصَّلاَةِ فَإِنَّمَا ذَبَحَ لِنَفْسِهِ ، وَمَنْ ذَبَحَ بَعْدَ الصَّلاَةِ فَقَدْ تَمَّ نُسُكُهُ ، وَأَصَابَ سُنَّةَ الْمُسْلِمِينَ » .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 1, 2/419

حَدَّثَنَا آدَمُ بْنُ أَبِى إِيَاسٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ صُهَيْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ - رضى الله عنه - قَالَ كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يُضَحِّى بِكَبْشَيْنِ وَأَنَا أُضَحِّى بِكَبْشَيْنِ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 7, 2/420

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَزِيدَ عَنْ أَبِى الْخَيْرِ عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ - رضى الله عنه أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم أَعْطَاهُ غَنَمًا يَقْسِمُهَا عَلَى صَحَابَتِهِ ضَحَايَا ، فَبَقِىَ عَتُودٌ فَذَكَرَهُ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ « ضَحِّ بِهِ أَنْتَ» .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 7, 2/421

حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ مِنْهَالٍ حَدَّثَنَا هَمَّامٌ عَنْ قَتَادَةَ حَدَّثَنَا أَنَسٌ - رضى الله عنه - أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُضَحِّى بِكَبْشَيْنِ أَمْلَحَيْنِ أَقْرَنَيْنِ ، وَوَضَعَ رِجْلَهُ عَلَى صَفْحَتِهِمَا ، وَيَذْبَحُهُمَا بِيَدِهِ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 13, 2/422

حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى عُبَيْدٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ قَالَ قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « مَنْ ضَحَّى مِنْكُمْ فَلاَ يُصْبِحَنَّ بَعْدَ ثَالِثَةٍ وَفِى بَيْتِهِ مِنْهُ شَىْءٌ » . فَلَمَّا كَانَ الْعَامُ الْمُقْبِلُ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ نَفْعَلُ كَمَا فَعَلْنَا عَامَ الْمَاضِى قَالَ « كُلُوا وَأَطْعِمُوا وَادَّخِرُوا فَإِنَّ ذَلِكَ الْعَامَ كَانَ بِالنَّاسِ جَهْدٌ فَأَرَدْتُ أَنْ تُعِينُوا فِيهَا » .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 16, 2/423

قَالَ أَبُو عُبَيْدٍ ثُمَّ شَهِدْتُ مَعَ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ فَكَانَ ذَلِكَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ ، فَصَلَّى قَبْلَ الْخُطْبَةِ ثُمَّ خَطَبَ فَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ هَذَا يَوْمٌ قَدِ اجْتَمَعَ لَكُمْ فِيهِ عِيدَانِ ، فَمَنْ أَحَبَّ أَنْ يَنْتَظِرَ الْجُمُعَةَ مِنْ أَهْلِ الْعَوَالِى فَلْيَنْتَظِرْ ، وَمَنْ أَحَبَّ أَنْ يَرْجِعَ فَقَدْ أَذِنْتُ لَهُ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezâhî 16, 2/423